De oude Schuts in 2013
In 1991 is de Oude Schuts heropgericht. In vroeger tijden zorgden gilden voor de veiligheid van de stedelijke bevolking. Ze hadden visserijrechten. Ook organiseerden ze evenementen als de kermis en kwamen ze in actie bij branden. Daarnaast traden ze op bij plechtige en bijzondere gebeurtenissen. De 'nieuwe' Oude Schuts hoeft niet meer te zorgen voor de veiligheid, maar een ceremoniële functie heeft ze nog steeds. Eens in de drie jaar vindt bovendien het zogenaamde koningsschieten plaats. Dit jaar is het weer zo ver. Tijd om even bij te praten en dat doen we met Diny en Rob de Jong.
De aanleiding tot de heroprichting vinden we in 1985. Tijdens de feesten rond de viering van het 800-jarig bestaan van 's-Hertogenbosch komen veel gilden opdraven. De stad zelf heeft er geen en dus zoekt burgemeester Don Burgers contact met Herman van den Heuvel: ook 's-Hertogenbosch moet een gilde hebben.
Samenwerking
Vogels van diverse pluimage worden lid van het gilde. Sommigen zijn vooral geïnteresseerd in de historie van 's-Hertogenbosch en Brabant anderen zijn gefascineerd door de Middeleeuwen: hoe leefden de mensen toen, welke gebruiken waren er, hoe kleedden ze zich?Daarnaast geeft een gilde een gevoel van gezelligheid, warmte.
Al deze mensen met hun verschillende interesses moeten goed kunnen samenwerken en daar werkt men aan in het gilde. Naast maandelijkse bijeenkomsten komt het gilde vooral naar buiten bij belangrijke ontvangsten, bij begrafenissen, tijdens de Gildedag en bij de Mariavieringen.
Optredens
"Als de gemeente iets heeft, schakelt ze het gilde in, bijvoorbeeld bij de ontvangst van de koningin en toen het Belgische vorstenpaar op bezoek was," zo vertelt Rob vol trots. "Die zaken horen zeker tot de hoogtepunten van de Oude Schuts." Daarnaast is het verplicht mee te lopen in de bidtocht voor Maria. "Doe je dat niet, dan krijg je een boete. Ook als je te laat bent, krijg je een boete. Dat boetegeld wordt traditioneel besteed aan het Sint-Jorisaltaar in de Sint-Jan. Dat is er nu niet, maar er hangt wel een beeld van Sint-Joris en de draak achter in de kathedraal," geeft Diny mee. Het gilde treedt naar buiten in zelf gemaakte kleding naar middeleeuwse voorbeelden. "In het begin was het wel even wennen om in die kleding te lopen: veel mensen dachten dat het iets met carnaval te maken had. Nu vinden we het gewoon om er zo bij te lopen.Alleen met de wapens moeten we oppassen; we hebben een wapenvergunning, maar die geldt alleen als we als groep naar buiten treden," laten Rob en Diny weten.
Koningsschieten
Zoals gezegd vindt eens per drie jaar het koningsschieten plaats. Aanvankelijk was dat eens per vierjaar, maar die tijdsspanne bleek toch te lang. Overigens: veel dorpsgilden wisselen elk jaar van koning.Alle leden die mee willen doen met het schieten, doen dat om de beurt: het lot bepaalt de volgorde. Wie erin slaagt de vogel definitief van de paal te schieten, kan koning worden. De Hoogheid (dat is het bestuur) bepaalt of je geschikt bent als koning. Zo ja, dan volgen felicitaties en verschillende rituelen. Je voeten worden gewassen, je loopt over het vaandel, je wordt overvendeld, er is erewijn, er zijn klapzoenen en je krijgt de koningsbreuk met de Sint-Jorispenning omgehangen. Deze koningsbreuk is de ambtsketen van de koning. Centraal staat een papegaai, waaraan het koningsschild komt te hangen. Binnen een jaar moet de koning namelijk een zilveren schild schenken. Komt er een nieuwe koning, dan komt het vorige schild te hangen in het 'clublokaal' op de Citadel, het voormalige kruithuisje.
Sint-Jorisdagen
23 april is de feestdag van Sint-Joris. In het weekend dat het dichtst bij deze datum ligt vinden de Sint-Jorisdagen plaats. Dit jaar is dat op zaterdag 20 en zondag 21 april.Het gilde start op zaterdag met de gildemis in de Sint-Jan, waar gildeheer plebaan Van Rossem voorgaat. Na de mis is er een gezamenlijke lunch, daarna de jaarvergadering en de dag wordt afgesloten met een etentje.
Zondag is iedereen welkom op de Citadel. Ons 12 uur begint het feest met het vrijen van de baan. Daarmee worden de boze geesten verjaagd. "We trekken in gildekleding drie keer om de schietbaan," aldus Diny, "we mogen niet praten en je moet meelopen, anders mag je niet mee schieten." Na een gebed zijn de geesten verjaagd, is de baan vrij.
Het eerste schot komt van de Deken van Eer, dan mag de oud-koning een poging wagen en vervolgens schieten de leden tot de vogel helemaal gevallen is en de nieuwe koning bekend is.
Zoals gezegd: zondags is iedereen welkom. Je krijgt gratis een natje en een droogje en je kunt de spanning mee ervaren. Bijzonder zijn en blijven natuurlijk de rituelen rond de nieuwe koning.
Nik de Vries | KringNieuws 2 (2013) 6-7